Ga naar inhoud
B44S! | Onderzoek, advies en opleiding
  • Home
  • Desinformatie, extremisme en ‘high control groups’
  • Over B44S!

Blamespeak

Blamespeak

Wat is Blamespeak?

Mensen, jong en oud, kunnen de neiging hebben om voortdurend andere mensen de schuld te geven van de problemen in hun leven, in plaats van (ook) naar het eigen gedrag te kijken. Onder psychologen wordt die neiging en het gedrag dat daar kermerkend voor is ‘externaliseren‘ genoemd. De meeste mensen externaliseren wel eens, maar als iemand dit vaak doet, en al lange tijd deze neiging heel sterk heeft, dan noemen psychologen dit gedrag pathologisch (ziekelijk).

Je kunt het best goed merken als iemand externaliseert (ziekelijk of niet), omdat er dan Blamespeak (schulduitspraken) gebruikt wordt. Voorbeelden van Blamespeak (online en offline) zijn: “Het is allemaal jouw/zijn/haar fout!”, of “Jij/hij/zij moet het oplossen (voor mij)!” of: “Jij/hij/zij moet je/zich schamen!” of: “Jij/hij/zij gehoorzaamt mij niet!/ …doet niet wat ik wil/zeg!/ Jij/hij/zij moet mij gehoorzamen!” of: “Jij/hij/zij moet ook altijd mij hebben!” Geen vrolijke uitspraken om te horen of via mail of whatsapp te lezen. De meeste mensen krijgen hier een rotgevoel van. Blamespeak veroorzaakt dan ook snel conflicten en relatieproblemen.

Bill Eddy (een Amerikaanse mediator, advocaat en therapeut) noemt dit soort uitspraken: Blamespeak.

Waaraan herken je Blamespeak (volgens Bill Eddy)?

# 1. Het taalgebruik is emotioneel intens en/of overdreven voor de situatie. Kijk bijvoorbeeld eens naar de uitspraak: “Hij moet ook altijd mij hebben!” Zoiets kan op een boze of geïrriteerde manier gezegd worden, of op een sarcastische manier, of met krokodillentranen erbij. Let op woorden zoals altijd, nooit, nergens, niemand, etc en op het gebruik van hyperbolen; als iemand dit soort woorden en stijlfiguren gebruikt, duidt dat erop dat iemand aan het overdrijven is. Als een volwassen iemand dit doet, kan het behoorlijk kinderlijk, machteloos/ hulpeloos overkomen. Het kan best zijn dat de persoon zich ook echt hulpeloos voelt, en dat er waarheid schuilt in wat die persoon zegt, en dat je een enorme drang voelt om meteen te hulp te schieten, of je meteen schuldig te voelen. Weersta die verleiding/drang en probeer je oordeel uit te stellen! Neem een onderzoekende, neutrale, vragende houding aan en vraag door naar de concrete feiten, naar meer informatie.

De ‘schwalbe’ is een van de overdreven manieren waarop Blamespeak gepresenteerd kan worden. Dit is gedrag waarmee de Blamespeaker aandacht, medelijden en hulp van mensen om hem of haar heen heel dwingend kan opeisen.

#2. Het is zeer persoonlijk: de uitspraken gaan over jouw of andermans intelligentie, gezondheid, normen en waarden, uiterlijke verschijning, etc. Bijvoorbeeld: “Waarom zie jij er altijd zo, ja hoe moet ik dit aardig zeggen, onverzorgd uit?” of: “Sorry hoor, maar dan moet jij/hij/zij maar niet altijd zo dom doen!” of: “Volgens mij is er iets mis met jouw hoofd, laat je eens nakijken, mens!” of: “Pfff, wat een betweter!” of: “Stel je niet zo aan!/Aansteller/Mietje!” of: “Wat ben je ook een mietje/sukkel/tutje, zeg!”
Dit soort Blamespeak komt regelmatig voor en is ook voor buitenstaanders redelijk goed herkenbaar als pestgedrag. Het is onnodig/ongevraagd kritisch, (ver-)oordelend, beledigend, kleinerend, sarcastisch taalgebruik en het komt vaak arrogant over. Sommige mensen ontkennen dat het Blamespeak is, en noemen het ‘gewoon feedback’ en menen dat je ook ongevraagd open zou moeten staan voor dit soort ‘feedback’. Om voor jezelf na te gaan of het gaat om ‘gewoon feedback’, of om ongevraagde kritiek (kan gebeuren) of om nijdige Blamespeak, is de vraag: heb ik zelf deze persoon om feedback/kritiek gevraagd? Als het antwoord nee is, dan is het Blamespeak. Als het Blamespeak is van iemand die je vertrouwt en die je waardeert als vriend/vriendin/partner/ouder en je klopt vaker bij die persoon aan voor advies/feedback, dan kun je jezelf afvragen of je je nog wel prettig voelt bij de manier waarop jullie met elkaar omgaan, je afvragen of je je misschien iets te afhankelijk opstelt van deze persoon, je afvragen wat je graag anders zou willen en daarover met elkaar in gesprek gaan.

#3. Het is allemaal jouw/zijn/haar/hun fout of schuld. Dit soort uitpraken en geklaag klinken kinderlijk verongelijkt en verbolgen. Denk aan Calimero, dat was vroeger een populair tekenfilmfiguurtje, die altijd zei: “Jij is groot en ik is klein en dat is niet eerlijk, o nee!” Tegelijkertijd hoor je de Blamespeaker misschien zeggen: “Ik zou zoiets nooit doen/zeggen!” De Blamespeaker ziet zichzelf als heilig, moreel superieur en als hulpeloos (mede-)slachtoffer.
De Blamespeaker die geneigd is om vooral naar anderen te wijzen als er iets mis gaat in zijn/ haar leven, is meestal snel op zijn/haar lange tenen, ziel of [pieieieieieieieiep] getrapt. Blamespeakers hebben (nog) niet een gevoel van eigen of medeverantwoordelijkheid, niet voor het ontstaan van problemen, en ook niet voor het meedenken over oplossingen voor het probleem. Dit noemen psychologen, leerkrachten en hulpverleners een fixed mindset, of aangeleerde hulpeloosheid; de idee dat als je voor een dubbeltje geboren bent, je nooit een kwartje kunt worden, dat je overgeleverd bent aan het lot, en dat je zelf niets aan je situatie zou kunnen verbeteren of veranderen. Daardoor voelen Blamespeakers zichzelf bij ieder probleem en iedere (normale) vorm van tegenslag dus ‘het slachtoffer’ van de situatie, van jou, hun leidinggevende, de overheid, de wereldeconomie…..terwijl realistisch ingestelde mensen weten dat zij kunnen leren omgaan met tegenslag en dat zij best veel kunnen veranderen aan hun eigen opvattingen, houding en gedrag.

Als je als jongere (of volwassene) vermoedt dat je nog een fixed mindset hebt, geen nood! Je bent er om te leren, such is life :)! Je ouders, verzorgers, leerkrachten of andere mensen die je vertrouwt kunnen je helpen een groei mindset (GRIT) of liever nog, GOOD GRIT (filmpje!) te ontwikkelen en onderhouden. Of zij kunnen je doorverwijzen naar een coach die je daarbij ondersteunt. Zij leren je (als het goed is op een liefdevolle manier) dat tegenslag bij het leven hoort, dat niet iedereen jou altijd aardig vindt (en jij anderen ook niet altijd), dat jij niet perfect hoeft te zijn (en anderen ook niet), dat jij ook fouten mag maken (en ook hoort te maken om er iets van te kunnen leren), en ook: dat het heel normaal is dat je niet altijd je zin krijgt, dat anderen ‘nee’ mogen zeggen (en jij dus ook) en dat je jouw wil niet aan anderen hoort op te leggen, door te drukken/af te dwingen, etc.

Als de Blamespeaker een volwassene met een fixed mindset is, dan is er meestal nog een lange weg te gaan om nog een growth mindset te ontwikkelen. Over het algemeen geldt dat hoe ouder iemand is, hoe lastiger het is voor iemand om zichzelf nieuwe gewoontes of een nieuwe levenshouding aan te leren. Het is mogelijk, maar dat moet die persoon echt zelf inzien en zelf willen veranderen. Helaas zorgt juist die fixed mindset ervoor dat die blamespeaker mogelijk nooit zal veranderen; als dat zo is, dan is dat echt heel jammer, zeker als het om iemand gaat van wie jij houdt. Let op: als een volwassene regelmatig met Blamespeak naar jou toe komt en jij bent zelf een kind/minderjarige: het is niet jouw taak of verantwoordelijkheid als kind/minderjarige om problemen van volwassen mensen aan te horen (alsof je een soort mini-psycholoog bent) of op te lossen! Je mag dan tegen hem/haar best zeggen dat hij/zij daar beter met een andere volwassene over kan praten of met een psycholoog, omdat jij minderjarig bent.

#4. Het is zwart/wit: Zwart-wit-denken, ook wel splitting genoemd, is veel voorkomend, irrationeel, menselijk gedrag. Jij (of degene waarover geroddeld wordt) bent (zogenaamd) helemaal fout en de blamespeaker is (zogenaamd) helemaal goed. Iemand of iets is helemaal goed, of helemaal fout. Het is alles, of niets. De Blamespeaker ziet zichzelf als foutloos, perfect, heilig, moreel superieur, of, andersom, hij/zij ziet zichzelf als helemaal slecht. Het zijn twee kanten van dezelfde mediaille. Met de neus in de lucht zegt de blamespeaker (tegen zichzelf of zijn/haar mederoddelaars) “Puh, hij/ze/je doet maar, ik sta hier toch boven!” of: “Als je niet voor mij bent, dan ben jij tegen mij.” of: “Het is wij, tegen zij.”

Zwart-wit-denken is een giftige/toxic voedingsbodem voor het ontstaan en (voort-)bestaan van groupthink, (cyber-)pestculturen en sektarische culturen. Je kunt jezelf hiertegen wapenen en ermee leren omgaan door je kritisch denkvermogen te vergroten (dit is iets anders dan kritiek geven of veroordelen ;). Dat doe je door splitting/zwart-wit-denken, splitting en groupthink te leren herkennen en te begrijpen.

#5. Het wordt vaak gedeeld met anderen en doorverteld door anderen, via het (online) roddelcircuit, via social media etc. Dit doet de Blamespeaker omdat hij of zij instinctief weet dat hoe meer mensen de roddels geloven, hoe moeilijker het wordt voor jou om de roddel nog uit de (online) wereld te helpen.

Blamespeak kan dus ook in de vorm van (on- en offline) roddels op je afkomen. Sommige mensen smullen van geroddel en moedigen bewust en onbewust (!) roddelaars en klagers aan om nog meer Blamespeak te gebruiken. Dit aanmoedigen van roddelen en/of Blamespeak wordt enabling genoemd; hierdoor worden het pestgedrag en de ziekmakende pestcultuur vaak juist erger en de (cyber-)pestsituaties in stand gehouden worden, met alle schadelijke gevolgen voor degenen die gepest en gezondebokt worden van dien.

Er zijn mensen, ouders, verzorgers en leerkrachten, die ontkennen dat roddelen pestgedrag is en die het gewoon, onschuldig, sociaal groepsgedrag noemen. Hoe denk jij over roddelen? Het is zinvol om eens bij jezelf na te gaan waar voor jou de grens ligt: wat vind jij toelaatbaar of acceptabel gedrag?

#6. Je krijgt een negatief gut-feeling (buikgevoel) van Blamespeak, het maakt je ineens (letterlijk) misselijk, bang, nerveus of boos, op de Blamespeaker zelf of op degene waarover de Blamespeaker roddelt. Blijf kalm en probeer je hoofd er zo goed mogelijk bij te houden.

#7. Je hebt het gevoel dat je meteen ook zelf met Blamespeak zou moeten reageren op de Blamespeaker. Blamespeak is emotioneel manipulatief. Zelfs als je een sterk kritisch denkvermogen hebt, kan het ontzettend moeilijk zijn om niet meteen in actie te komen en weerstand te bieden tegen het gemanipuleer. Dat je die verleiding voelt, is heel menselijk. Het is heel moeilijk om een stapje terug te doen en na te denken over een verstandig antwoord, of om te beslissen dat het zelfs beter is om helemaal niet te reageren. Het liefst zou je iets terugroepen of schrijven of appen, zoals: “Kijk eens in de spiegel [piep] je bent zelf een [piep] !” Ofzoiets. Bijt op je tong!

Hoe moet je nu wel op Blamespeak antwoorden, zonder dat je ruzie krijgt?! Want inderdaad, lekker respectvol komt Blamespeak dus niet over en het is heel normaal dat je je er gefrustreerd door voelt. Blamespeak kan belangrijke intieme relaties op het spel zetten en je leven flink zuur maken. Omgaan met Blamespeak is een kunst! Ben je op zoek naar advies over hoe om te gaan met Blamespeak? B44S! verzorgt (online) individuele ondersteuning en opleidingen aan voor jongeren, ouders en professionals. Neem contact op met B44S! voor meer informatie.


Bericht delen:

  • Klik om te delen op Facebook (Wordt in een nieuw venster geopend)
  • Klik om op LinkedIn te delen (Wordt in een nieuw venster geopend)
  • Klik om op Pinterest te delen (Wordt in een nieuw venster geopend)
  • Klik om te delen met Twitter (Wordt in een nieuw venster geopend)
  • Klik om te delen op WhatsApp (Wordt in een nieuw venster geopend)
  • Klik om af te drukken (Wordt in een nieuw venster geopend)
  • Klik om dit te e-mailen naar een vriend (Wordt in een nieuw venster geopend)

Meest recente berichten:

  • Interview in de ‘Metro’ over complotdenken! 23 juli 2021
  • 5 manieren waarop je weerbaarder wordt tegen complotdenken! 31 december 2020
  • Toolkit: ‘outsmart’ mis- en desinformatie! 17 december 2020
Privacybeleid
© 2019-2021 b44s
Thema doorColorlib Aangedreven door WordPress
loading Annuleren
Bericht niet verstuurd - controleer je e-mailadres!
E-mail-controle mislukt, probeer het opnieuw
Helaas, je blog kan geen berichten per e-mail delen.